Het duurde lang voordat gezondheidsautoriteiten de beslissing namen dat artsen en gebruikers van medicijnen gewaarschuwd moesten worden dat gebruik van Serotonine Heropnameremmers (SSRI’s) kan leiden tot zelfmoordgedachten en mogelijk zelfmoordpogingen. Als kinderen en adolescenten aan deze medicijnen beginnen is er een verdubbeling van het risico op zelfmoordgedachten. In 2004 vond de Amerikaanse geneesmiddelenautoriteit – de Food and Drug Administration (FDA) – dat er een zogenaamde ‘black box warning’ op de verpakking moest komen. Dat is de strengste waarschuwing die er in de VS is. Er werd echter nooit gekeken naar ‘welke’ antidepressiva deze effecten het ergst hebben. Nieuw onderzoek dat op 12 april 2010 op de website van het wetenschappelijk tijdschrift Pediatrics geplaatst werd laat zien dat er geen verschil is tussen de antidepressiva en dat ook andere dan uitsluitend de SSRI’s het risico hebben. De beslissing voor de ‘black box warning’ lijkt dus de juiste te zijn geweest.

Tiener met zelfmoordgedachten door antidepressiva

20.906 kinderen en adolescenten tussen 10 en 18 met depressie die antidepressiva voorgeschreven kregen werden 9 jaar lang gevolgd. In het eerste jaar van het gebruik van antidepressiva waren er 266 zelfmoordpogingen, waarvan er 3 slaagden. Dat is vijf keer zo veel als onder de algemene bevolking. De onderzoekers zagen geen verschillen tussen de medicijnen die de kinderen slikken. Dus dat lijkt niet uit te maken.
Nu is er altijd veel discussie gebleven of er nu wel echt een zelfmoordrisico verbonden is met gebruik van antidepressiva. De kinderen zijn immers niet vergelijkbaar met kinderen uit de algemene bevolking, want ze zijn depressief en hebben dus een grotere kans om een poging tot zelfmoord te doen. Het is daardoor heel erg moeilijk om echt keihard te bewijzen dat er wel degelijk een relatie is met het medicijn in plaats van met de depressie. Kijk maar naar de aantallen in dit onderzoek. Het gaat om kleine aantallen en een verschil van één of twee gevallen tussen categorieën kinderen kan al uitmaken voor de conclusie. Daarom moesten de gezondheidsautoriteiten de knoop doorhakken en die vonden in 2004 dat er voldoende reden was om het potentiële risico niet te wensen, zeker niet omdat de voordelen van het gebruik bij kinderen van deze middelen nooit behoorlijk is aangetoond en zeker niet beter is dan goede begeleiding en praattherapie.
De psychiaters die zich altijd verzet hebben tegen een ‘black box warning’ zijn in de pen geklommen naar aanleiding van het onderzoek. Het bewijst volgens hen zeker niet de beslissing daartoe zes jaar geleden juist was. Zulke discussies zullen nog wel een tijd lang doorgaan en vooral over de hoofden van de kinderen.

Deze publicatie is onderdeel van het column van prof. dr. Ivan N. Wolffers, klik hier voor meer publicaties van de auteur.