De oorspronkelijke doelstelling van de Wet Bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Bopz) (inwerking sinds 17 januari 1994) was het afwenden van gevaar, dat de psychiatrische patiënt ten gevolge van een geestesstoornis vormt. Tegelijkertijd moest de Wet Bopz de psychiatrische patiënt beschermen tegen inbreuken op zijn zelfbeschikkingsrecht.

Het gevaar kan op verschillende manieren worden afgewend, zonder dat de patiënt bereid is tot vrijwillig verblijf: via een dwangopname, of door het stellen en naleven van voorwaarden.

Verruiming dwangbehandeling

Na de gedwongen opneming is behandeling in principe slechts mogelijk met toestemming van de patiënt. Bij gebrek aan toestemming mag iemand alleen behandeld worden als dat volstrekt noodzakelijk is ter afwending van gevaar dat veroorzaakt wordt door de stoornis.

De Eerste Kamer heeft op 12 februari 2008 een wetsvoorstel aangenomen om ook behandeling zonder toestemming mogelijk te maken. Dan moet wel aannemelijk zijn dat zonder die behandeling het gevaar niet binnen een redelijke termijn kan worden weggenomen. Patiënten blijven nu nog te vaak onnodig lang gedwongen opgenomen. GGZ Nederland, de NVvP en de KNMG steunen deze wetswijziging. Zij vinden dat patiënten zonder ziekte-inzicht recht hebben op goede zorg en behandeling ook wanneer zij die behandeling weigeren.

Zelfbinding

Per 1 januari 2008 is de zelfbinding in werking getreden: met behulp van een verklaring kunnen patiënten meer regie blijven uitoefenen over hun behandeling ook wanneer zij met een zelfbindingsmachtiging zijn opgenomen.

Observatiemachtiging

De observatiemachtiging is geëvalueerd; het evaluatierapport wordt dit voorjaar aangeboden aan de Tweede Kamer. Mogelijk is dat de observatiemachtiging als modaliteit binnen de Wet Bopz komt te vervallen; mocht besloten worden dat de modaliteit blijft bestaan, dan is daar een aparte Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) voor nodig.

Nieuwe regeling

De ministers Klink en Hirsch Ballin hebben op 12 februari in de Eerste Kamer aangegeven nog deze kabinetsperiode te willen komen tot een nieuwe wettelijke regeling, ter vervanging van de Wet Bopz (zie ook het evaluatierapport van de derde evaluatiecommissie). Zij hebben aangekondigd enkele pilots te willen starten om de nieuwe regeling van dwangbehandeling te kunnen volgen.

Lidinstellingen hebben de mogelijkheid om de juridische helpdesk van GGZ Nederland te benaderen voor vragen over de Wet Bopz en de samenhang met andere wetten.

Bron: Zorgkrant