Net als in Nederland (en de rest van de wereld) is het gebruik van antipsychotica (zware kalmerende middelen zoals in de grote psychiatrie gebruikt) in het Verenigd Koninkrijk gedurende de afgelopen enorm toegenomen. Dat komt vooral omdat de voorschrijvers ze aan mensen geven die daar eigenlijk niet voor in aanmerking komen (off license use, dat wil zeggen gebruik voor niet officieel goedgekeurde indicaties). Het gaat daarbij vooral om demente ouderen. Een commissie die daartoe een opdracht van de Britse overheid had gekregen bracht in november 2009 verslag uit van haar bevindingen. Het is erg leerzaam, zeker ook voor Nederland.

Ouderen platgespoten met antipsychotica

In het Verenigd Koninkrijk gebruiken ongeveer 144.000 mensen met dementie antipsychotica (met een bevolking van 60. miljoen, iets meer dan vier keer de bevolking van Nederland). De situatie rond het gebruik van antipsychotica door demente ouderen in Nederland is goed vergelijkbaar met die in het VK. Al eerder bracht de Inspectie voor Volksgezondheid een rapport uit over de zorgelijke situatie in ons land. Want zorgelijk is ze. Veel meer dan de mensen drogeren zodat ze de verzorgenden wat minder last bezorgen doen ze niet, terwijl de bijwerkingen onaanvaardbare risico’s met zich meebrengen.

In het VK geven de middelen in hoogstens een kwart van de gevallen enig voordeel aan de demente oudere. Daar staat tegenover dat 820 ernstige bijwerkingen (zoals bijvoorbeeld een beroerte of een hartinfarct) door het gebruik van deze middelen worden veroorzaakt. Er zijn al vaak waarschuwingen verschenen over het oneigenlijk gebruik van deze medicijnen. Toch is het geen onwil dat artsen ze blijven voorschrijven. Het aantal mensen met dementie is enorm toegenomen. Ze worden zelden nog thuis verzorgd omdat het niet in een modern huishouden past. De zorg heeft zich daar nooit voldoende op ingesteld zodat er te weinig getraind personeel beschikbaar is. Daarnaast hebben producenten van geneesmiddelen ook een rol gespeeld, hoewel ze officieel geen promotie voor dergelijk gebruik van antipsychotica mogen maken. Er zijn echter veel contacten tussen artsen en producenten waardoor het toch mogelijk is gebruik van deze middelen te bevorderen (congressen, seminars, trainingen, artsenbezoekers). Er zijn inmiddels echter enkele rechtszaken geweest waarbij producenten die dat deden zware boetes kregen opgelegd.

De Britse commissie roept op om het gebruik van antipsychotica door ouderen in drie jaar drastisch te beperken. Het zou vooral moeten komen door een verbetering van de zorg, waarbij met name veel training nodig is om te zorgen dat ouderen de beste zorg krijgen. En niet een tweede keus middel dat te riskant voor ze is. In Nederland zou dat ook moeten gebeuren. Sinds het rapport van de Inspectie voor de Volksgezondheid is de situatie alleen maar verslechterd.

Deze publicatie is onderdeel van het column van prof. dr. Ivan N. Wolffers, klik hier voor meer publicaties van de auteur.