Afgelopen weken kwamen diverse wantoestanden in de zorg aan het licht. Twee sterfgevallen en een vernietigend rapport van de Inspectie van de Gezondheidzorg waren de aanleiding voor het leegruimen van het Sociaal Psychiatrisch Dienstcentrum Oost in Amsterdam. Daarop werden er door verschillende mensen en instanties aan de bel getrokken. Psychiater Daniël van Dijk vertelde in radioprogramma Goedemorgen Nederland over de wantoestanden in een kliniek waar hij had gewerkt. Stichting Ypsilon stelt dat de psychiatrische zorg in heel Nederland ondermaats en onveilig is.  De vraag is, aldus historicus Cees Willemsen, of er in de gezondheidszorg niet uit het verleden wordt geleerd om fouten in de toekomst te kunnen voorkomen.

Dit jaar zijn er inmiddels 8 tot 9 patiënten overleden in een isoleercel, andere patiënten pleegde zelfmoord. Een in opdracht geschreven rapport rept over structurele overbelasting van het verpleegteam, over inadequate patiëntenzorg en over verwaarloosde kamers, gangen en isoleercellen.

Dezelfde inspectie voor de gezondheidszorg bevestigde dat er dit jaar al zeven mensen zijn overleden nadat ze in een zorginstelling zijn vastgebonden met een zgn. ‘Zweedse band’. Demente bejaarden die waren vastgesnoerd, raakten in deze band verstrikt en stikten hierdoor. Inmiddels heeft Agnes Kant, fractievoorzitter van de SP, opgeroepen tot een parlementaire enquête.

Het lijkt wel of de geschiedenis zich herhaalt, vindt historicus Cees Willemsen, schrijver van verschillende studies over de geschiedenis van de psychiatrische zorg en in de jaren ’60 en ’70 zelf werkzaam in deze sector.

De problemen in de jaren ’60 en ’70 waren het gevolg van verouderde denkbeelden vanuit de medische psychiatrie’ zegt hij. ‘ De sociale psychiatrie, het idee dat patiënten baat hadden bij persoonlijke aandacht, bestond toen nog niet. Enigszins gechargeerd kun je stellen dat er wel zorg was, alleen de verkeerde zorg. Het verschil met nu is dat er nu helemaal géén zorg is.’

Dat beaamt ook prof. dr. J.J.L. Derksen in zijn publicatie over de marktwerking in de psychiatrie.

Je zou denken en hopen dat er geleerd wordt uit de geschiedenis, aldus Willemsen, zeker in sectoren als onderwijs en gezondheidszorg, waar het om mensen gaat. Wat hem het meest verbaast, is dat er nu niet van binnenuit aan de bel wordt getrokken. In zijn tijd kwamen de medewerkers in het geweer tegen misstanden als extreem lange opsluiting in een isoleercel en werden misstanden in de publiciteit gebracht. Willemsen zelf, is er indertijd zelfs om ontslagen, maar nu lijkt er van binnenuit geen protest meer te zijn.

Zondag in OVT, een kort interview met historicus Cees Willemsen

Bron: VPRO Geschiedenis