Meer dan een miljoen mensen gebruiken antidepressiva en in 70% van de gevallen gaat het om de moderne serotonine heropnameremmers (SSRI’s). Als zoveel mensen het gebruiken, dan zullen het toch wel veilige middelen zijn mag je aannemen. Maar is dat werkelijk zo? Op zaterdag 20 juni 2009 stond in het NRC-Handelsblad een artikel waarin bepleit wordt om het gebruik van antidepressiva terug te dringen. Met name het feit dat er meldingen zijn van agressie bij mensen die middelen als paroxetine (Seroxat), fluoxetine (Prozac), venlafaxine of citalopram geslikt hebben, zet de schrijvers van het artikel aan tot de oproep.
Wereldwijd zijn er al de nodige meldingen van dergelijke gevallen. Er zijn ook rechtzittingen geweest en in enkele gevallen (de VS en Australië) leidde dat tot vrijspraak. Anderzijds is er geen hard bewijs geleverd dat deze bijwerking echt een realiteit is. Dat is niet zo vreemd op twee redenen. Onderzoeken met negatieve effecten worden niet gepubliceerd zodat ons beeld van antidepressiva veel te rooskleurig is. Ten tweede is het erg moeilijk om een relatief zeldzame bijwerking te bewijzen. In de zogenaamde trials komen ze niet boven water omdat die wel heel erg groot moeten zijn om statistische kracht te hebben. We zijn dus afhankelijk van meldingen achteraf. Daarvoor is het dan wel nodig dat artsen de bijwerking herkennen omdat het in geval van psychiatrische problematiek soms niet duidelijk is wat een verschijnsel van de aandoening is en wat een bijwerking is. Er zijn echter toch wel gegevens over ongepubliceerde informatie rond bijwerkingen beschikbaar bij de registratieautoriteiten voor geneesmiddelen. Uit analyse daarvan blijkt wel degelijk dat de bijwerking serieus moet worden genomen.
Het betekent natuurlijk niet dat nu mensen die hun agressie de vrije loop hebben laten gaan gevrijwaard zijn van de gevolgen. Wel legt het een extra verantwoordelijkheid bij het gebruik van antidepressiva. Ze zouden behouden moeten blijven voor die situaties waarin ze noodzakelijk en onmisbaar zijn. De vele lichte en matige depressies kunnen ook op andere wijze effectief worden aangepakt.

Deze publicatie is onderdeel van het column van prof. dr. Ivan N. Wolffers, klik hier voor meer publicaties van de auteur.